O czym mówi Stary Testament? Kluczowe przesłania i nauki

Wprowadzenie do Starego Testamentu

Stary Testament to zbiór natchnionych ksiąg, które stanowią starszą część Biblii i dziedzictwo narodu żydowskiego. Zawiera on opowieści o początkach świata, ludzkości oraz historię narodu izraelskiego i jego relacji z Bogiem. Poprzez biografie kluczowych postaci biblijnych, takich jak Abraham, Mojżesz, Dawid czy prorocy, ukazuje Boży plan zbawienia dla świata.

Podział i struktura Starego Testamentu

Stary Testament dzieli się na trzy główne części: Prawo, Proroków i Pisma. W sumie składa się z 39 ksiąg tworzących tzw. Kanon Jerozolimski. Później, podczas Soboru Trydenckiego w 1546 roku, dodano do kanonu katolickie księgi deuterokanoniczne, które były znane i czytane przed narodzeniem Jezusa.

• Księgi historyczne opisują dzieje narodu izraelskiego, m.in. Księga Rodzaju, Wyjścia, Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskie.
• Księgi mądrościowe to zbiór pism o charakterze mądrościowym i poetyckim, takich jak Księga Psalmów, Przysłów, Hioba, Pieśń nad Pieśniami czy Księga Koheleta.
• Księgi prorockie zawierają pisma proroków podzielone na Proroków Większych (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel) i Proroków Mniejszych (pozostali).

Proces powstawania i autorzy

Powstawanie ksiąg Starego Testamentu to długi proces trwający setki lat, między XI a II wiekiem p.n.e. W ich tworzenie zaangażowanych było wielu autorów i redaktorów. Początki sięgają przekazu ustnego od czasów powołania Abrahama około 1800 lat p.n.e. Spisywanie świętych tekstów nabrało tempa na dworach królewskich w IX i VIII wieku p.n.e. Bardzo płodnym okresem był czas niewoli babilońskiej.

Tradycyjnie uznaje się, że autorami poszczególnych ksiąg byli m.in.:

• Mojżesz – Księgi Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb i Powtórzonego Prawa
• Jozue – Księga Jozuego
• Samuel – Księgi Samuela
• Ezdrasz – Księgi Ezdrasza i Kronik
• Jeremiasz – Księga Jeremiasza i Lamentacje
• Dawid – Księga Psalmów
• Salomon – Księgi Przysłów, Koheleta i Pieśń nad Pieśniami

Kościół naucza jednak, że to Bóg jest właściwym Autorem Pisma Świętego, który natchnął ludzkich autorów. Proces formowania się kanonu Starego Testamentu rozpoczął się w 622 roku p.n.e. wraz z reformą religijną króla Jozjasza.

Kluczowe przesłania Starego Testamentu

Bóg jako Stwórca i Sędzia

Centralną postacią Starego Testamentu jest Bóg Jahwe przedstawiany jako Stwórca świata i człowieka. To On zawiera przymierza z ludźmi, m.in. z Noem, Abrahamem czy Mojżeszem. Bóg jawi się jako wszechmocny i święty, ale też kochający Ojciec, który troszczy się o swój lud. Jednocześnie Bóg jest Sędzią, który wymierza sprawiedliwość i karze za grzech.

Grzech i jego konsekwencje

Grzech ukazany jest w Biblii jako życie w niezależności od Boga, przekraczanie Jego praw i zrywanie więzi z Nim. Już pierwsi ludzie, Adam i Ewa, sprzeciwiając się Bogu, weszli na drogę grzechu. Kolejne karty Starego Testamentu, czy to historie poszczególnych postaci, czy dzieje całego narodu, ukazują destrukcyjne skutki odwracania się od Boga. Grzech niszczy relacje, sprowadza cierpienie i w konsekwencji prowadzi do śmierci.

Zapowiedzi Mesjasza

W miarę postępowania historii zbawienia, Stary Testament coraz wyraźniej zapowiada przyjście Mesjasza, wybranego i namaszczonego przez Boga, aby wyzwolił ludzi spod władzy grzechu i zła. Szczególnie prorocy, jak Izajasz czy Micheasz, opisują jego nadejście i przyszłe królestwo pokoju. Rozbudzają tęsknotę za Zbawicielem, który pojedna ludzi z Bogiem i odnowi przymierze.

Historia narodu izraelskiego w Starym Testamencie

Biblia ukazuje historię Izraelitów jako narodu wybranego przez Boga do realizacji Jego zbawczego planu. Ich dzieje są pełne wzlotów i upadków w relacji z Bogiem, która wyraża się w kolejnych przymierzach.

Początki narodu izraelskiego

Początki Izraela sięgają powołania Abrahama i obietnicy danej mu przez Boga, że stanie się ojcem wielkiego narodu. Księga Rodzaju ukazuje dalsze losy patriarchów: Izaaka, Jakuba i jego 12 synów, od których wywodzą się plemiona Izraela. Kluczowym wydarzeniem jest wyjście z Egiptu pod wodzą Mojżesza i zawarcie przymierza na Synaju. Po 40 latach wędrówki przez pustynię, Izraelici pod wodzą Jozuego zdobywają Kanaan, Ziemię Obiecaną. Tam formują się jako naród, najpierw pod przywództwem sędziów, potem zjednoczeni pod władzą królów, takich jak Dawid i Salomon.

Niewola babilońska i powrót

Z czasem naród podzielił się na dwa królestwa: północne Izraela i południowe Judy. Upadek religijny i moralny, bałwochwalstwo i niesprawiedliwość społeczna, wbrew napomnieniom proroków, doprowadziły do upadku i zniszczenia obu królestw. Większość ludności Judy została uprowadzona do niewoli babilońskiej, co było wielką katastrofą, ale też czasem pogłębienia wiary i tęsknoty za Bogiem. W tym okresie ostatecznie spisano i zredagowano wiele ksiąg. Po 70 latach część Izraelitów wróciła do ojczyzny, aby odbudować Jerozolimę i swoją religijną tożsamość.

Stary Testament a Nowy Testament

Jezus jako wypełnienie Starego Testamentu

Chrześcijanie wierzą, że Jezus Chrystus jest zapowiedzianym w Starym Testamencie Mesjaszem, który wypełnia Boże obietnice. On jest nowym Mojżeszem, który wyprowadza ludzi z niewoli grzechu i wiedzie do prawdziwej Ziemi Obiecanej – Królestwa Bożego. W Nim spełniają się wszystkie proroctwa i zyskują pełny sens całe dzieje zbawienia. Jezus nie przyszedł znieść Prawa Starego Testamentu, ale je wypełnić.

Nowy Testament jest wypełnieniem i niejako kluczem do odczytania Starego. Jednocześnie bez Starego Testamentu nie da się w pełni zrozumieć przesłania Nowego, który bazuje na historii, tradycji i oczekiwaniach Izraela.

Rola Ducha Świętego w zrozumieniu Pisma

Dla chrześcijan, obok ciągłości obu Testamentów, ważna jest też rola Ducha Świętego w interpretacji Biblii. To On, posłany przez Zmartwychwstałego Jezusa, pozwala rozumieć głębię Bożego Słowa i rozpoznawać Boży plan. Duch aktualizuje przesłanie Pisma w każdym czasie i inspiruje jego wyjaśnianie, aby prowadziło do spotkania z żywym Bogiem. Tak jak oświecał proroków i autorów natchnionych, tak dziś prowadzi Kościół do coraz pełniejszego poznania prawdy.